विक्रमसिह धामी
कुनै पनि धर्म निरपेक्ष राज्यको कुनै मन्त्री वा सरकारी उपल्लो अधिकारीले धार्मिक पुरस्कार, पदवी वा विभुषणबाट अभिसिप्त, आभुषित हुनु वा प्राप्त गर्नु आफैमा अपराध सरहको मान्यता विकसित हुँदैआएको छ । गैरराजनीतिक, गैरसामाजिक र गैरसांस्कृतिक सोचको विकास बढिरहेको हाम्रो जस्तो उग्र अग्रगामी सोचको वलियो खोलभित्र कैद चिन्तनले पत्याउनै नसक्ने, भरोसा गर्नै नहुने र अझ बलियोसित भन्ने हो भने हुनै नसक्ने र भइहाले पनि पत्याउनै गाह्रो पर्ने एक घटना मित्र राष्ट्र भारतमा घटन पुग्यो ।
भारतको संघीय सरकारका प्रौद्योगिकी एवं वाणिज्य मन्त्री निरन्जन ज्योतीलाई शंकराचार्य परम्पराअन्तर्गत निरञ्जन अखडाले महामण्डलेश्वरको महिमामण्डित उपाधिबाट विभुषित गर्यो । उक्त समारोहमा भारत वर्षका १३ अखडाहरुका आचार्य तथा महामण्डलेश्वरहरुले सहस्त्र समउपस्थिति मात्रै जनाएनन् बरु नवनियुक्त महामण्डलेश्वर निरन्जन ज्योतीलाई सरकारी जिम्मेवारीलाई सरल, निस्पक्ष र आकर्षक तुल्याउन विभुषणले सहज हुने तथा मन्त्री स्वयंको आभा र उचाइमा टेवा पुर्याउने आशिर्वचन पनि दिए । महामण्डलेश्वर वैदिक सनातन धर्म (हिन्दु धर्म) को सर्वोच्च आभुषण जगद्गुरुपछि तेस्रो र आदि जगतगुरु शंकराचार्यबाट स्थापित चारवटा मठका प्रमुख शंकराचार्य पछिको दोस्रो उपाधि हो ।
माघ महिना वैदिक सनातन धर्मावलम्बीहरुको लागि उत्तम मानिन्छ । र यो महिनामा सूर्य उत्तरायणतर्फ सर्ने तथा महाभारतको प्रमुख पात्रमध्येका एक भिष्मपितामहले ६ महिनाको सरशैया (वाणहरुको विछ्यौना) पछि देह त्याग समेतको भिष्म एकादशी पनि यही महिनामा पर्ने भएकोले यस्तो धार्मिक महत्व झन उचो छ । मित्रराष्ट्र भारतको चारवटा कुम्भ मेला (नासिक, उज्जैन, प्रयाग र हरिद्वार) मध्ये प्रयाग (इलाहावाद) मा मकर संक्रान्तिदेखि कुम्भ मेला आयोजित छ भने नेपालमा पनि यसै वर्षको चैत्र २३ गतेदेखि कौसीकी (कोशी) को तट चतरामा अर्ध कुम्भ आयोजित हुनेछ ।
नेपालको आध्यात्मिक उचाइ सुरुबाट राजा जनक, सीता हुँदै वुद्धसम्म र ऋषि परम्परा वेदपुराण र उपनिषदका रचयिता वेदव्यास (कृष्ण द्वपायन) देखि मार्कण्डेय, भृंगु, वाल्मिकी र वशिष्ठ हुँदै आजको नेपालका प्रथम ऐतिहासिक जगतगुरु अनन्त श्री विभुषित वालसन्त मोहनशरण देवाचार्य महाराजश्री सम्म निरन्तर छ । यो परम्परा र संस्कृतिबाट सुशोभित हामी नेपालीहरुलाई निरंकुश राणाशाहीको अन्त्यका लागि सामूहिक आत्मदह गर्ने योगमायादेखि सयौं साधवीहरुको वलिदान स्वयं प्रेरणा हो ।
धर्महरुले प्रेम गर्न सिकाउछन्, द्वेष र विभेदका विरुद्ध संसारका सबै धर्म लामवद्ध छन् र त्यसमा पनि वैदिक सनातन धर्मले सबै सुखी रहुन र सबै निरोगी रहुनको उद्घोष गर्दछ । यो धर्मले विषालु सर्पदेखि खतरनाक बाघलाई नाग र नरसिंह देवताका नामले पुजा गर्छ । यो धर्मले आकाश, जल, पहाड, भूमि, तलाउ, नदी, रुख, झार, हिमाल र यहाँसम्म कि ढुंगोलाई पनि देवता मान्दछ । यसले जिवनको लक्ष केवल भगवत भक्तिलाई स्वीकार्दछ र प्रेमलाई वासना नभई कामनाका रुपमा अंगिकार गर्दछ । तर यो सभ्यता र संस्कृतिमा हुर्के बढेका हामी नेपालीहरु किन खण्डित छौ ? किन तोडिएका छौ ? समग्रताका लागि हुनुपर्ने हाम्रो एकाग्रता किन विखण्डित छ ? हाम्रो राजनीतिले तोड्न मात्र जान्दछ जोड्न जान्दैन । धर्म र परम्पराले जोडिएको हाम्रो समाज भाँचिनुमा निर्विकल्प दोषको एकछत्र भागिदार राजनीति नै हो भनी ठोकुवा गर्ने जमात बढ्दो छ । यस्ता अपजसहरुमाझ अझ अलोकप्रिय र घुणित बनिरहेको हाम्रो राजनीति मूल्य र परम्पराको अवज्ञाका लागि त हौसिएकै छ र थप जनता वा बहुसंख्यकहरुका भावनासंग पनि पौठेजोरी खेल्दैआएको छ । बेला, कुबेलाका खेलिदैआएका पौठेजोरीका पाइलाहरु थामिएका छैनन् । यसैको पछिल्लो उदाहरण हो होली वाइन र निर्मला प्रकरण ।
नेपाली समाज गरिबी, वेरोजगारी, पछौटेपन, अवहेलना र तिरस्कारमा अभ्यस्त नै छ । तर जिस्किने शैलीको सदा प्रतिकारमा रहिआएको छ । जिस्किनुलाई साधारण तथा ठट्टाका रुपमा हेरे पनि जिस्किनुले कहिलेकाही वास्तविकता उजागर गरिदिन्छ । उदघाटित वास्तविकतालाई कार्यकर्ता वा योजना वा आर्थिक प्रलोभनबाट टाल्ने प्रयास हुदैआएको छ । योजना र आर्थिक प्रलोभनले पोषितहरुका माध्यमले बन्धित गर्न खोज्दा आउने परिणाम, प्रजातन्त्रका बदला तानाशाही वा तानाशाहीका बदला प्रजातन्त्र वा वैकल्पिक अन्य बाटा समेत हुन सक्दछन् । आजको सन्दर्भ प्रजातन्त्रलाई अनुशासन र चरित्रको व्यवस्था बनाउन सकिएन भने सबै किसिमका बाटाहरुको प्रयोग भइसकेको यो मुलुकमा हुन बाँकी साम्प्रदायिक विद्रोह वा दंगापछिको भागिदारी स्वयं हाम्रो चरित्र नै हुने पक्का छ ।
अतः राजनीतिलाई पेशा सम्झिदा पेशामा हुने लाभ, हानी वा नाफा, नोक्सानको हिसाब किताब पनि संगसंगै रहने पक्का छ । र राजनीतिलाई सेवा सम्झिदा सेवाका लागि चाहिने बन्दोवस्ती (गरिब, दुःखी, वा विमारी वा निम्न वर्ग) पनि संगै रहन्छ । सेवा सम्झिदा पनि दुइवर्ग सेवाग्राही र सेवक अर्थात दास र मालिकको अस्तित्व पनि विद्यमान रहन्छ । त्यसैले राजनीति न पेशा हो न त सेवा नै । राजनीति विशुद्ध धर्म हो, धारण गर्न लायक । त्यसैले साधवी निरन्जन ज्योती वा उमा भारती वा योगी आदित्यनाथको राजनीति प्रवेश स्वयं भारतीय जनताको माग र विश्वास हो । त्यसैले नेपालमा पनि माघे संक्रान्ति जुन क्रान्तिका लागि आन्दोलन वा विद्रोहको जरुरत छैन स्वयंमा आफै क्रान्ति हो । स्वयं क्रान्ति अर्थात संक्रान्ति । यो संक्रान्तिले नेपाली राजनीतिको हृदयमा पवित्रता, साधुवादको वीजरोपण गर्न सकोस्, हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।
(लेखक नेपाली काग्रेसका महासमिति सदस्य एवं जगतगुरु मोहनशरण देवाचार्यका प्रवक्ता हुनुहुन्छ ।)
